Begin september 2015 zijn op vier vakscholen in Nederland verschillende pilots rond excellentie van start gegaan. Voor het mbo breekt daarmee een nieuwe periode aan. Spreken in termen van excellentie is tot nu toe niet gewoon in het mbo onderwijs, terwijl programma’s die zich richten op studenten die meer kunnen en willen in schoolorganisaties niet onopgemerkt blijven. De spin-off die deze programma’s veroorzaken hebben naar verwachting consequenties voor het onderwijs als geheel. De noodzaak van mbo excellentie wordt mede ingegeven door economische motieven. De verwachting is dat creativiteit en innovatie in belangrijke mate kunnen bijdragen aan een gunstige concurrentiepositie op de wereldmarkt.
In Nederland is in de maakindustrie behoefte aan slimme en goed opgeleide jongeren op mbo niveau 4. In gesprekken met professionals en met docenten is gereflecteerd op het idee van een excellente professional. In een model van de innovatieve meubelmaker is bij de bovengemiddelde bekwaamheden het kenmerk reflectief vermogen aangewezen als belangrijk. Het belang van bovengemiddelde taaktoewijding en creativiteit wordt door professionals onderschreven, naast begrippen als ‘eigenzinnig’, ‘kritisch zijn op het eigen handelen’, en ‘lef hebben’.
De docenten en alumni noemen intrinsieke motivatie en het nemen van initiatieven belangrijke kenmerken voor talentvolle HMC studenten. In een excellente leeromgeving zijn de kwaliteiten van de vakdocent en van de praktijkopleider, binnen een contextrijke omgeving, van doorslaggevend belang.
Marco Cornelisse 